
Dr hab. Elżbieta Kal, prof. UP
Data i miejsce zdobycia (kolejnych) stopni i tytułów naukowych:
2000 doktor nauk humanistycznych, Wydz. Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego, specjalność nauki o sztuce, dyscyplina: historia sztuki;
2012 doktor habilitowana w zakresie nauk o sztuce, Wydz. Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego, specjalność nauki o sztuce, dyscyplina: historia sztuki;
od 2012 profesor Akademii Pomorskiej w Słupsku.
Historyczka sztuki, zajmuje się sztuką współczesną, historią, kulturą i sztuką systemów totalitarnych, zagadnieniami relacji sztuki i polityki oraz wymiany form artystycznych, a także kulturą artystyczną Pomorza.
MONOGRAFIE:
- Lębork, z serii Pomorze w Zabytkach Sztuki, Ossolineum Wrocław-Warszawa -Kraków - Gdańsk 1993.
- Wydział Malarstwa i Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, r T. Miszkin, J. Ostrogórski, M. Olszewski. ASP Gdańsk 2007.
- Otto Freundlich (1878-1943). Między istnieniem a niebytem. Szkic do monografii, Urząd Miejski w Słupsku, Bernardinum Pelplin 2009.
- Malarstwo gdańskie w latach 1945-1959. Ludzie, słowa i obrazy, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku, Słupsk 2009.
- „Tego się nie krytykuje, na kogo się nie liczy”. Polska krytyka artystyczna okresu realizmu socjalistycznego, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku, Słupsk 2010.
- Ustka dawno, dawniej i dziś. Architektura i urbanistyka, Lokalna Organizacja Turystyczna ”Ustka i Ziemia Słupska”, Słupsk 2014.
- Wernakularyzm i i neowernakularyzm w sztuce, literaturze i myśli o sztuce (redakcja), Akademia Pomorska w Słupsku, Słupsk 2019.
ARTYKUŁY w monografiach wieloautorskich i czasopismach (wybór)
- Początki gdańskiego środowiska plastycznego (1945 -1946).,„Gdański Rocznik Kulturalny”,
- 18. Gdańsk 1999 [wyd, r. 2001], s. 73-94.
- Edukacja artystyczna, teoria i historia sztuki realizmu socjalistycznego w Polsce. Wybrane problemy, w: Wybrane aspekty sztuki i edukacji estetycznej. Materiały z konferencji naukowej w Instytucie Sztuki Muzycznej PAP, red. J. Chaciński, Słupsk 2004, s. 159-202.
- Jackiewicz ab ovo (s. 15-27) oraz szkice o twórczości pozostałych artystów, w: Mistrz i uczniowie. Władysław Jackiewicz, Roman Gajewski, Zbigniew Gorlak, Alina Jackiewicz-Kaczmarek, Mieczysław Knut, Aleksander Kosmala, Jan Misiek, Teresa Miszkin, Jacek Mydlarski, Andrrzej Śramkiewicz, Katalog wystawy, red. M. Danielewicz, Galeria „El”, Elbląg 2002.
- Fascynacje i uniki. Motywy etniczne i regionalne w malarstwie „szkoły sopockiej”, w:
Z dziejów kultury Pomorza, tom II, , red. J. Borzyszkowski, C. Obracht-Prondzyński, Instytut Kaszubski, Uniwersytet Gdański, Gdańsk 2004, s. 323-381.
- Glosa o twórczości Maxa Pechsteina. „Acta Cassubiana” 2004, tom VI, s. 209 – 242.
- Od akademii in spe w Sopocie do Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, w: Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku 1945-2005. Tradycja i współczesność, Muzeum Narodowe w Gdańsku, Oddział Sztuki Współczesnej, Gdańsk 2005. 17-103.
- Dialog twórczości Karla Schmidta-Rottluffa i Maxa Pechsteina. Szkic problematyki, w: Abiit, non obiit. Studia historyczne poświęcone pamięci Profesora Andrzeja Czarnika, Z. Romanow, Pomorska Akademia Pedagogiczna w Słupsku, Słupsk 2006, s. 123-142.
- Między moderną, sztuką zaangażowaną a popularną. Kilka uwag o problemach definiowania twórczości Zdzisława Kałędkiewicza, w: Zdzisław Kałędkiewicz. Ocalić od zapomnienia, Katalog wystawy, red. K. Onak, Związek Polskich Artystów Plastyków Okręg Gdański, Muzeum Narodowe w Gdańsku Oddz. Sztuki Współczesnej, Gdańsk 2006, s. 11-14.
- Wojna i pokój w sztuce XX wieku. Obraz, kontekst, doświadczenie, metoda. w: Pokój jako przedmiot międzykulturowej edukacji artystycznej, J Chaciński, Akademia Pomorska w Słupsku Słupsk 2007, s. 283 – 296.
- Między pomnikiem a gadżetem. Z problemów rzeźby okresu socrealizmu. Rocznik „Rzeźba Polska” , t. XIII: .Rzeźba w Polsce (1945-2008, K. Chrudzimska-Uhera, B. Gutowski. Centrum Rzeźby Polskiej, Orońsko 2008, s. 55-61.
- Rudymenty: przestrzeń, kolor, materia, czas. Malarstwo Kiejstuta Bereźnickiego, w: Kiejstut Bereźnicki, pięćdziesiąt lat pracy twórczej. Malarstwo rysunek, Katalog wystawy, red. W. Zmorzyński, Muzeum Narodowe w Gdańsku, lipiec 2008. Gdańsk 2008, s. 11-20
- Awangardyzacja i degradacja. Metakrytyka okresu realizmu socjalistycznego, w: Dzieje krytyki artystycznej i myśli o sztuce. Materiały z konferencji naukowej UMK Toruń, red. M. Geron, J. Malinowski, DiG Warszawa 2009, s. 389-420.
- Malarz i modelka Twórczość Hugona Laseckiego jako metanarracja. Anatomia i psychika obrazu, w: Hugon Lasecki. Malarstwo i rysunek, Katalog wystawy, red. A. Waśkiewicz, Muzeum Narodowe w Gdańsku, Oddz. Sztuki Współczesnej, Gdańsk 2009, s. 11-22.
- Artystyczna utopia Otto Freundlicha (1878-1943) wobec władzy realnej, w: Sztuka w kręgu władzy. Materiały Ogólnopolskiej konferencji naukowej, LVII Stowarzyszenia Historyków Sztuki, red. E. Pilecka, K. Kluczwajd. SHS Warszawa 2009, s. 455-469.
- Portret w grze. Z problemów wizerunku w sztuce okresu realizmu socjalistycznego, w: Twarze, portrety, maski. A. Klus, R. Solik, Uniwersytet Śląski Wydz. Artystyczny w Cieszynie, Cieszyn 2010, s. 119-135.
- Gwoli dosłowności:. narzędzie z tezą. Instrumentarium socrealizmu w: Narzędzie. Folia academiae, red. A. Giełdoń-Paszek, Akademia Sztuk Pięknych, Katowice 2010, s. 63-72.
- Od „Planu Sześcioletniego” do Elementarza, w: Nie tylko o pocztówkach. Szkice dedykowane Profesorowi Pawłowi Banasiowi, red. S. Bednarek, J. Jackowski. Kulturoznawstwa Uniw. Wrocławskiego, „Polonia” Warszawa- Wrocław 2011, s. 184 -189.
- Mit, metafora motyw. Mosty Maksa Pechsteina. „Estetyka i Krytyka” 2012, nr 2, s. 99 – 107.
- Encyklopedii Gdańska, red. B. Śliwiński, J. Mykowski, Fundacja Gdańska, Gdańsk 2012, 43 hasła sygnowane EKA.
- Między uniwersalizmem a prowincjonalizmem. Secesja w architekturze Słupska, w: Wielkie Pomorze. Kultura i sztuka, red. A. Kuik-Kalinowska, D. Kalinowski, Instytut Kaszubski, Akademia Pomorska w Słupsku, Gdańsk-Słupsk 2013, s. 198-231.
- Dwa tradycjonalizmy Refleksje na marginesie książki Tradycjonalizm i neotradycjonalizm w sztuce XIX i XX wieku na Pomorzu, „Biuletyn Historii Sztuki” 2013, nr 2, s. 345-359.
- Aby „Lud wszedł do śródmieścia…”. Ludowość i inne paradoksy metody realizmu socjalistycznego w architekturze, w: Pod dyktando ideologii. Studia do dziejów architektury i urbanistyki w Polsce Ludowej, red. P. Knap, IPN Szczecin 2013, s. 25-39.
- „Malarstwo idzie mi świetnie”- szkic do portretu ze sztafażem. O twórczości plastycznej Mieczysława Czychowskiego, w: Mieczysław Czychowski. Poezja. Malarstwo. Korespondencja z matką, red. P. Smoliński, „Oświata-Lingwista” Gdańsk 2015, s. 103-126.
- Orzeźbianie przestrzeni. Galeria rzeźby w Poraju, „Estetyka i Krytyka” 2016 , nr 3 (42), 23-49.
- Rzecz o dachówce. Szkoła sopocka między A. Nachtem Samborskim a Piotrem Potworowskim, w: Florilegium Historicum Amicorum Munera. Profesoowi Krzysztofowi Maciejowi Kowalskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin przyjaciele, koledzy, uczniowie, T. Maćkowski, Uniwersytet Gdański, Grajewo 2016, s. 243-260.
- Tryb warunkowy i liczba mnoga. Kilka uwag o twórczości Romana Gajewskiego, w: Obecność. Roman Gajewski,. Twórczość z lat 2004-2016, red. R. Gajewski, ASP w Gdańsku, Fundacja Współpraca Gdańska, Gdańsk 2016, s. 5-15.
- Socrealizm skonsumowany. Wykorzystanie dyskursu socrealizmu w pop-arcie i współczesnej kulturze popularnej, „Ars inter Culturas” 2016 (nr 50), s. 209-241.
- Architektura z gwiazdą Dawida. Synagogi w przestrzeni dawnego Słupska, w: Wielkie Pomorze. Społeczności i narody, red. A. Kuik-kalinowska, D. Kalinowski, Inst. Kaszubski, Akademia Pomorska w Słupsku, Gdańsk-Słupsk 2017, s. 196-238.
- Między intuicją a intelektem. Twórczość Józefa Chełmowskiego w perspektywie historii sztuki, w: Pasieka wyobraźni. O twórczości Józefa Chełmowskiego, red. D. Kalinowski, T. Siemiński, MZK w Bytowie, UM w Brusach, Brusy – Bytów – Gdańsk 2017, s. 59-127.
- O samotności malarstwa i o melancholii. Twórczość Stanisława Teisseyre’a w okresie realizmu socjalistycznego i odwilży, w: Stanisław Teisseyre (1905- 1988). Twórcy i założyciele szkoły sopockiej, red. A. Zagrobelny, Muzeum Sopotu, Sopot 2017, s. 16-29
- Od utopii do azylu. Toposy Pomorza na przykładzie twórczości Karla Schmidta-Rotluffa, w: Wędrowanie sztuki, red. A. Badach, K. Chrudzimska-Uhera, Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Warszawa 2018, s. 146-156.
- Dialektyka gestu. Dar Galerii Sztuki Nowoczesnej Krzywe Koło dla Muzeum w Koszalinie w Zbiorach Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, „Sztuka i Dokumentacja” 2018, nr 1 (18), s. 111-131.
- Awangarda, totalitaryzm, globalizacja: wspólne doświadczenie. Wybrane zagadnienia sztuki XX wieku w Polsce i na Ukrainie, „Ars inter Culturas” 2018, nr 7, s. 145-186 [ukazał się w 2019 r.]
- Imperatyw malowania. Antropologia koloru, w: Gdańsk-Warszawa, wspólne historie. Kryterium koloru, red. J. Bauć, A. Karapuda, ASP Gdańsk, ASP Warszawa, Gdańsk 2019, s. 19-30.
- Architektura w służbie wojny i pokoju. Obiekty Słupska z lat 30. XX wieku w ideologicznym dyskursie, w: Wielkie Pomorze. Wojna i pokój, red. D. Kalinowski, Akademia Pomorska w Słupsku, Słupsk 2019, s. 273-323.
- Wernakularyzm niemieckiej architektury totalitarnej na przykładzie schroniska młodzieżowego (Jugendherberge) w Ustce (Stolpmünde), w: Wernakularyzm i neowernakularyzm w sztuce, literaturze i myśli o sztuce, red. E. Kal, Akademia Pomorska w Słupsku, Słupsk 2019, s. 283-303.
- „Sprawa realizmu w plastyce kształtującej”. Design i jego krytyka wobec realizmu socjalistycznego, „Załącznik Kulturoznawczy” 2019, nr 6, s. 121-154.
- Od dialogu do powtórzenia. Malarze szkoły sopockiej u źródeł swoich obrazów, „Pamiętnik Sztuk Pięknych” 2019, nr 11, s. 127-137.
- (Nie) równowaga kontrastów: Freundlich – awangarda – Usarewicz, w: Przestrzenie międzyprzestrzeni. Hommage à Otto Freudlich, red. R. Lewandowski, BGSW w Słupsku, ASP w Katowicach, Katowice 2020, s. 13-38.